robi się późno

comp; później; adv

* * *

late; wracać późno z pracy come late from work; kłaść się późno go to bed late, turn in late; robi się późno it's getting late; jest już późno it's late; lepiej późno niż wcale better late than never; do późna till late; pracować do późna work till late; siedzieć do późna stay up late, sit up; najpóźniej w przyszłym tygodniu next week at the latest; kto późno przychodzi, sam sobie szkodzi first come first served.

późno [puʑnɔ] < później> adv

1) ( pod koniec czasu, terminu) wstawać, wychodzić spät

robi się \późno es wird spät

do późna w nocy bis spät [ lub tief] in die Nacht [hinein]

2) ( z opóźnieniem) kończyć, zaczynać spät

za \późno zu spät

3) kto \późno przychodzi, sam sobie szkodzi ( przysł) wer zu spät kommt, den bestraft das Leben

lepiej \późno niż wcale ( przysł) lieber zu spät als gar nicht

1) (odnoszący się do siebie samego) oneself

2) (= nawzajem) each other

3)

4)

5)

- zobaczył się w lustrze he saw himself in the mirror

- umyła/ubrała się she washed/dressed herself

- nie widzę się w tej roli I can’t see myself in this/that role

- uważaj, bo zrobisz sobie krzywdę be careful or you’ll hurt yourself

- nie można myśleć tylko o sobie you can’t think only of yourself

- „dla kogo to kupiłeś?” – „dla siebie” ‘who did you buy it for?’ – ‘(for) myself’

- zatrzymał taksówkę i kazał się wieźć na dworzec he waved down a taxi and told the driver to take him to the station

- nie pozwól mu na siebie krzyczeć don’t allow him to shout at you

- nie dawaj (nikomu) sobą pomiatać don’t let people walk all over you pot.

- czuć się jak u siebie to feel at home

- czuj się jak u siebie make yourself at home

- jestem zła na siebie I’m angry with a. at myself

- sam sobie jesteś winien you have only yourself to blame

- znają się od dwóch lat they’ve known each other for two years

- psy goniły się po trawniku the dogs were chasing one another on the grass

- przeproście się say sorry to each other

- spojrzeli sobie w oczy they looked into each other’s eyes

- nie mogą bez siebie żyć they can’t live without each other

- obie siostry są do siebie bardzo podobne the two sisters are very much alike

- powinno się jeść dużo warzyw one should eat a lot of vegetables

- jak to się pisze? how do you spell it?

- mówi się, że… they say that…, it is said that…

- nigdy się nie wie one never knows

- tutaj posadzi się żonkile I’ll/we’ll plant some daffodils here

- zarabia się całkiem nieźle, co? I guess you (must) earn quite a bit, eh? pot.

- wygodnie ci się siedzi? are you comfortable?

- tak mi się jakoś powiedziało it just came out (like that) pot.

- kolacja już się robi dinner’s almost ready

- już się robi! pot. I’ll be a. I’m right on it! pot.

* * *

* * *

1. zob. siebie.

2. (= siebie samego) oneself; widział/widzieli się w lustrze he saw himself/they saw themselves in the mirror; laska do podpierania się a staff to support oneself with; poddawać się czemuś (uczuciu, nastrojowi) give oneself over to sth; (analizie, interpretacji) lend oneself to sth; przeistoczyć się w kogoś/coś turn into sb/sth; uważa się za artystkę she fancies herself as an artist.

3. (= siebie nawzajem) each other, one another; X i Y znają się dobrze X and Y know each other very well; ci dwoje kochają się those two love each other; myślałem, że się rozumiemy I thought we understood each other l. one another; znamy się od lat we have known each other l. one another for years.

4. ( tworzy stronę zwrotną czasownika) oneself; skaleczyć się hurt oneself; czesać się comb one's hair; położyć się lie down.

5. ( jako odpowiednik strony biernej) ta książka sprzedaje się świetnie this book sells very well; to się dobrze nosi/pierze it wears/washes well; tak się tego nie robi that's not the way to do it.

6. ( bezosobowo) you, one; zrobiło się późno it's got late; idzie się prosto one goes straight on l. ahead; nigdy się nie wie you never know, one never knows.

robić się < zrobić się> (3. Pers -i) werden;

robi się ciepło es wird warm;

robi się późno es wird spät;

zrobiło mi się smutno mir wurde traurig zumute;

zrobiło mi się słabo ich wurde fast ohnmächtig;

zrobiło mi się ciemno przed oczami mir wurde schwarz vor den Augen;

już się robi! fam. wird gemacht!, sofort!

robić się < zrobić się> (3. Pers -i) werden;

robi się ciepło es wird warm;

robi się późno es wird spät;

zrobiło mi się smutno mir wurde traurig zumute;

zrobiło mi się słabo ich wurde fast ohnmächtig;

zrobiło mi się ciemno przed oczami mir wurde schwarz vor den Augen;

już się robi! fam. wird gemacht!, sofort!

- jest już późno, chodźmy spać it’s late, let’s go to bed

- „jest już północ” – „aż tak późno?” ‘it’s midnight’ – ‘(is it) as late as that?’

- pośpiesz się, robi się późno hurry up, it’s getting late

- jest później niż sądziłem it’s later than I thought

- późno po południu/wieczorem late in the afternoon/in the evening

- do domu wrócił późno w nocy he came home late at night

- późno chodził spać/wstawał he kept late hours/was a late riser

- lubiła późno wstawać she liked sleeping in a. getting up late

- obudził się później niż zwykle he woke up later than usual

- późno jadłem śniadanie I had a late breakfast

- późno się ożenił he married late (in life)

- ona wychodzi do pracy najpóźniej ze wszystkich she’s the last to leave for work

- Wielkanoc wypada w tym roku późno Easter is late this year

- spektakl zaczyna się późno the show doesn’t start till late

- zebranie zaczęło się później niż planowano the meeting began later than planned

- za a. zbyt późno too late

- teraz za późno na żale it’s too late to be sorry

- przybył na miejsce o pięć minut za późno he arrived five minutes too late

- trochę za późno, żeby zmieniać zdanie it’s a bit late in the day a. in the game US to change your/my mind

- jeszcze nie jest za późno, żeby z nią porozmawiać it isn’t too late to talk to her

- dwa lata/trzy tygodnie później two years/three weeks later

- tydzień/rok później the following week/year, a week/a year later

- później tego samego dnia later that day

- najpierw lekcje, później zabawa first your homework, and then you can play

- powiem ci później I’ll tell you later a. afterwards

- później tego żałowałem I regretted it later a. afterwards

- wrócę nie później niż o 6 wieczorem/we wtorek I’ll be back not a. no later than (at) 6 p.m./on Tuesday

- odłożyć coś na później (pracę, zadanie) to put off sth a. put sth off until a. till later

- odłożył lekcje na później he put off doing his homework

- nie odkładaj tego na później don’t put it off until later

- zostawię sobie to ciastko na później I’ll leave this cake for later

- wrócę w czwartek, najpóźniej w piątek I’ll be back on Thursday, Friday at the latest

- najpóźniej do dziesiątego by the tenth at the (very) latest

- jak najpóźniej as late as possible

- pracować do późna/do późna w nocy to work late/late into the night

- kościół późnogotycki/późnoromański a late-Gothic/-Romanesque church

- późnowiosenne przymrozki late spring frosts

- długie późnozimowe wieczory long nights in late winter

■ prędzej a. wcześniej czy później sooner or later

- kto późno przychodzi, (ten) sam sobie szkodzi przysł. ≈ latecomers lose out, first come, first served

- lepiej późno niż wcale a. nigdy przysł. better late than never przysł.

- na naukę nigdy nie jest za późno przysł. it’s never too late to learn przysł.

- rząd faktycznie nie robi nic as a matter of fact the government is doing nothing

- faktycznie, robi się późno it’s indeed getting late

- faktycznie, to nie był jego najlepszy film you’re right, it wasn’t his best film

* * *

* * *

actually, in actual fact.

- iść na piechotę a. piechotą to go on foot

- doktor idzie do swojego gabinetu the doctor is going to his surgery

- idź do domu go home

- szedł wolno, powłócząc nogami he was walking slowly, dragging his feet ⇒ pójść

- konie szły truchtem/galopem the horses were trotting/galloping

- bezradnie patrzyli, jak ich rzeczy idą na dno they looked on helplessly as their things went under ⇒ pójść

- iść na mecz to go to (see) a match

- iść na film to go to (see) a film

- iść na koncert to go to a concert

- iść po zakupy to go shopping

- iść popływać/pojeździć na nartach to go swimming/skiing

- idź po lekarstwa dla babci go and buy grandma’s medicine/pills

- bała się iść na zastrzyk she was afraid of having a. going for an injection

- powinieneś iść do lekarza you ought to go to a. go and see a doctor

- idę dziś z wizytą do cioci I’m visiting my aunt today

- idę do koleżanki I’m going to visit my friend

- iść do szpitala/więzienia to go into hospital/to prison

- robi się późno, idź do łóżka it’s getting late, go to bed

- iść do ataku a. natarcia to be on the attack ⇒ pójść

- najpierw szły wiadomości sportowe pot. the sports news came first

- program idzie na żywo pot. the programme is going out live

- przypomina postać z filmu, który szedł niedawno w telewizji pot. he resembles a character from a film that was recently shown on TV

- nikt się nie pchał, wszystko szło sprawnie there was no pushing or shoving, everything went smoothly

- na początku interes szedł dobrze pot. at the beginning business was going a. went well

- nie wszystko szło po jej myśli not everything went as she would have liked

- w szkole nauka szła mu kiepsko pot. he didn’t do well at school

- „jak ci idzie?” – „w porządku” pot. ‘how’s it going?’ – ‘okay’ pot.

- nie szło mu jakoś to malowanie pot. the painting seemed to take him a long time

- idzie burza there’s a storm coming, a storm is approaching

- idzie na nas wyż ze wschodu a high is approaching us from the east

- szła wysoka fala powodziowa a high flood wave was approaching

- światło idące ze środka budynku the light coming from the house

- klekot szedł od strony pałacu the clatter came from the direction of the palace

- z Berlina idą niepokojące komunikaty there are disturbing reports (coming) from Berlin

- maszyny idą pełną parą the machines are running a. working at full speed

- zegar za szybko idzie the clock’s fast

- większość dochodów szła na jedzenie i lekarstwa most of his/her earnings went on a. were spent on food and medicine

- stare gazety idą na makulaturę (the) old newspapers go for recycling

- wiele dzieł sztuki idzie pod młotek many works of art are going under the hammer

- po sezonie narty idą w kąt when winter’s over, the skis go back in the cupboard ⇒ pójść

- tory idą przez las the (railway) track a. line runs through a forest

- wzdłuż muru szedł napis: zwyciężymy there was an inscription running along the wall: we shall overcome

- domy szły rzędem wzdłuż ulicy the houses lined the street

- iść na studia to go to university

- nikt z nas nie idzie na medycynę none of us is going to study medicine

- powinna szybko skończyć szkołę i iść do pracy she should leave school as soon as possible and find a job

- iść na lekarza/nauczyciela pot. to study to become a doctor/teacher

- była dumna, że syn idzie do dyplomacji she was proud that her son was to be a diplomat

- tylko głupi idzie do łopaty pot. manual work is for those without brains

- iść za kogoś (za mąż) to marry sb

- po co było jej za niego iść? what did she (go and) marry him for?

- chce, żeby córka szła za mąż s/he wants her daughter to get married a. find a husband ⇒ pójść

- chciała iść śladem matki i zostać naukowcem she wanted to follow in her mother’s footsteps and become a scientist

- czy teatr ma brać wzory z kina, czy iść własną drogą? should the theatre imitate the cinema or go its own way?

- iść z duchem czasu to move with the times

- iść za kimś to follow sb

- iść za porywem serca to listen to a. follow one’s heart ⇒ pójść

- idą święta Christmas/Easter is approaching

- idzie ciepła jesień a warm autumn is ahead of us a. on its way

- chyba idzie na deszcz it looks as though it’s going to rain, it looks like rain

- ile dziecko ma lat? – idzie mu piąty rok pot. how old is the child? – s/he’s getting on for five

- czas idzie nieubłaganie naprzód time goes marching on

- tego lata szły naprzemian dni słoneczne i deszczowe this summer it was sunny one day and rainy the next

- odszkodowania idące w miliony złotych damages amounting to millions of zlotys

- nakłady jego książek szły w setki tysięcy egzemplarzy his books were sold in editions of hundreds of thousands ⇒ pójść

- w tym roku ta literatura nie idzie this kind of fiction isn’t selling well this year

- po ile idą dziś dolary? what’s the going rate for the dollar today?

- to był człowiek, z którym nie szło pracować s/he was a (really) difficult person to work with

- piekielnie zimno, ale idzie wytrzymać it’s freezing outside, but it’s not unbearable

■ a co za tym idzie… and, following on from this/that…; and consequently a. in consequence… książk.

- idzie mu/jej o coś he/she means a. intends sth

- idzie mu o zdobycie władzy he means a. intends to seize power

- był świadom stawki, o którą szło he was aware of the stakes involved

- iść do ziemi a. piachu pot. to kick the bucket pot.

- iść na coś to agree to sth

- iść na współpracę z wrogiem to agree to collaborate with the enemy

- iść na kompromis to reach a compromise

- idź precz a. do diabła a. w cholerę! pot. go to hell! pot.; go to the devil! przest.

- iść sobie to go away

- iść w zapomnienie a. niepamięć to be forgotten

- iść w górę/dół to go up/down

- wstąpił do partii i szybko szedł w górę he joined the party and advanced rapidly

- dobrze utrzymany ogród a well-kept garden

- dobrze/lepiej płatna praca a well-/better-paid job

- dobrze wychowane dziecko a well-behaved child

- dobrze mi radzisz that’s good a. sound advice

- dobrze postąpiłeś a. zrobiłeś you did the right thing

- chciał dobrze, ale nie wyszło he meant well, but it didn’t work out

- lepiej być nie może/mogło things a. it couldn’t be/couldn’t have been better

- nie lepiej byłoby poczekać trochę (z tym)? wouldn’t it be better to wait a bit (with that)?

- w nowej szkole szło mu całkiem dobrze he was doing quite well in the new school

- dobrze ci w zielonym/tej sukience you look good in green/that dress

- lepiej/najlepiej jej w niebieskim blue suits her better/best

- dobrze wygląda w tym garniturze he looks good in that suit

- równie a. zupełnie dobrze mógłby studiować w Paryżu he could just as well study in Paris

- dobrze jest mieć inne rozwiązanie w zapasie it’s good a. advisable to have a back-up solution

- jeśli dobrze pójdzie if all a. everything goes well

- dobrze mówię?pot. am I right?

- mieć dobrze w głowie to have one’s head screwed on the right way

- nie mieć dobrze w głowie to be not right in the head pot.

- najlepiej będzie, jeśli… it’ll be best if…

- zrobił to najlepiej jak potrafił he did it as well as a. as best he could

- dobrze skrojony garnitur a well-tailored a. well-cut suit

- dobrze się uczyć to be a good student, to do well at school

- dobrze się znać na czymś to know quite a bit a. (quite) a lot about sth

- dobrze mu wygarnęłapot. she gave him a good bawling-out a. rollicking GB

- wszystko wie/wiedział lepiej he always knows/knew better

- mówiła po niemiecku lepiej niż ja a. ode mnie she spoke German better than me

- dobrze się znamy we know each other well

- on dobrze wie, co mu grozi he’s well aware of a. knows very well what could happen to him

- dobrze wiesz, o co mi chodzi! you know very well what I mean!

- trzeba by dobrze się zastanowić we/you need to think about it (very) carefully

- przeszedł ciężką operację, ale już jest z nim dobrze he underwent a serious operation, but he’s recovered now a. he’s doing well now

- urlop dobrze ci zrobi it’ll do you good to have a holiday

- poranna gimnastyka dobrze mi robi morning exercise a. a morning workout does me (a power a. world of) good

- dobrze mi tutaj, nigdzie nie idę I’m fine right here, I’m not going anywhere

- z nikim mi nie było tak dobrze, jak z tobą nobody ever made me feel as good as you did

- tobie to dobrze, nie musisz chodzić do pracy you’re lucky, you don’t have to go to work

- gdzie ci będzie lepiej niż tu? where would you be better off than here?

- dobrze usposobiony człowiek a good-natured a. an amenable person

- dobrze komuś życzyć to wish sb well

- wszyscy wypowiadali się o nim bardzo dobrze everyone spoke very well of him

- dobrze jest mieć sąsiadów it’s good to have neighbours

- byłoby dobrze, gdyby zechciał się pan nią zająć it would be good if you could take care of her

- on się żeni – to dobrze he’s getting married – good for him a. that’s good

- uda im się wygrać, to dobrze, nie uda się, to drugie dobrze if they win, all well and good, and if they don’t, then it doesn’t matter a. then too bad

- to nie jest dobrze widziane it isn’t done, it’s frowned upon

- nie będzie dobrze widziane, jak przyjdziesz bez uprzedzenia it won’t go down (too) well if you turn up without warning

- przychodzenie bez uprzedzenia nie jest dobrze widziane it isn’t the done thing a. it’s frowned upon to turn up without warning

- bawełnę dobrze się prasuje cotton irons well a. is easy to iron

- tę książkę dobrze się czyta this book is a good read, the book reads well

- jest dobrze po pierwszej/po północy it’s well past one/after midnight

- wstać dobrze przed świtem to get up well before sunrise a. dawn

- dobrze się naszukaliśmy tego domu we spent hours trying to find the right house

- no, dobrze, zgadzam się well, all right, I agree

- niech mi pan nie przerywa, dobrze? don’t interrupt me, okay?

- jak tylko będę wiedział, zadzwonię, dobrze? I’ll call as soon as I find out, okay?

- no dobrze, to nie pójdziemy okay, so we won’t go

- no dobrze, (ale) nie musisz tak krzyczeć okay, you don’t have to shout like that

- dobrze, dobrze! all right, all right!; okay, okay! pot.

- dobrze, dobrze, już idę! okay, okay a. all right, all right, I’m going!/I’m coming

- „ile razy mam ci mówić?” – „dobrze, dobrze!” ‘how many times do I have to tell you?’ – ‘okay, okay!’

- dobrze, dobrze, zobaczymy, jak ty sobie poradzisziron. yeah, yeah, we’ll just (wait and) see how (well) you do pot., iron.

- „jak się nazywa stolica Urugwaju?” – „Montevideo” – „dobrze!” ‘what’s the capital of Uruguay?’ – ‘Montevideo’ – ‘right! a. good!’

- dobrze, oby tak dalej well done, keep it up

- no dobrze, ale pani tak mówi, bo nie chce być szczera all right a. okay, but, you’re saying that because you don’t want to be honest

- dobrze, dobrze, pożartowaliśmy, a teraz do rzeczy all right a. okay, we’ve had our joke a. a laugh, let’s get down to business

- dobrze już, nie płacz there, there a. there, now, don’t cry

- lepiej już wychodź, bo się spóźnisz you’d better go, or you’ll be late

- lepiej się zastanów you’d better think about it

- powiedzieli mu, żeby się lepiej przyznał they told him he’d better own up a. confess

- dziesięć lat albo i lepiej a. jak nie lepiej ten years or even more

■ dobrze zbudowany well-built

- być dobrze z kimś pot. to be on good terms with sb

- być z kimś (jak) najlepiej to be the best of friends a. on the best of terms with sb

- być z kimś nie najlepiej to not be on very good terms with sb

- wyjść na czymś dobrze/lepiej/najlepiej pot. to come off well/better/best out of sth

- mieć się dobrze (być bogatym) to be well-off; (być zdrowym) to be a. feel well

- mieć dobrze w głowie a. czubie to be well away a. far gone pot.

- robić komuś dobrze euf. to make sb feel good euf.

- jest z nią dobrze she’s fine

- już jest z nią lepiej she’s feeling better now

- było z nią nie najlepiej she wasn’t feeling too good

- zrobiło mu się lepiej pot. he felt better

- dobrze ci/mu/jej tak pot. it serves you/him/her right

- nie ma tak dobrze pot. it doesn’t work like that a. that way, it’s not as simple a. easy as that

- lepiej nie mówić pot. it doesn’t bear talking about

- lepiej późno niż wcale a. nigdy przysł. better late than never przysł.

* * *

comp; lepiej; adv

* * *

all right!, fine!, OK!

lepiej

1. (= prawidłowo, dokładnie, pozytywnie, umiejętnie, ładnie, zdrowo, życzliwie) well; dobrze ci tak mówić that's easy for you to say; dobrze coś sprzedać sell sth at a profit; dobrze komuś z oczu patrzy sb looks honest, sb looks like a good l. an honest person; dobrze komuś życzyć wish sb well; dobrze mu/ci tak! (it) serves him/you right!; dobrze odżywiony t. euf. well-fed; dobrze płatny well-paid; dobrze poinformowany well-informed; dobrze się bawić have fun, have a good time; dobrze się na czymś znać know sth well, know sth inside out, be knowledgeable about sth; dobrze się uczyć be a good student; dobrze ubrany well-dressed; dobrze wychowany well-mannered, well-behaved, well-brought-up; dobrze wyglądać look good; dobrze znany well-known; dobrze, że... it's a good thing (that)..., fortunately,...; coś komuś dobrze robi sth does sb good; jak l. jeśli wszystko dobrze pójdzie if all l. everything goes well; komuś dobrze poszło (w czymś) sb did well (at l. in sth); komuś się dobrze powodzi sb is well off, sb is doing well; komuś w czymś dobrze ( w stroju) sth suits sb (well), sth looks good on sb; ktoś ma się dobrze sb is (doing) well; wszystko dobre co się dobrze kończy all's well that ends well; znać się dobrze know each other well.

2. (= znacznie) well; dobrze po północy well after midnight; dobrze ponad normę well above normal.

- jest wielu znanych aktorów there are many well known actors

- nie ma nikogo, kto mógłby to zrobić there’s no one who could do it

- czy jest Bóg, czy go nie ma? does God exist, or not?

- był sobie kiedyś stary król there was a. lived once an old king

- nie było cię jeszcze wtedy na świecie this was before you were born

- kiedy mnie już z wami nie będzie euf. when I am no more a. I am no longer with you euf.

- myślę, więc jestem I think, therefore I am

- być albo nie być to be or not to be

- to dla nas być albo nie być this is our to be or not to be, this is our Waterloo

- nie ma już dla niej ratunku nothing can save her now

- jest wiele powodów do zadowolenia there’s good reason to be happy

- nie ma obaw a. strachu pot. ! no problem! pot., not to worry! pot.

- nie ma powodu do obaw there is no reason a. need to worry

- są sprawy, których nigdy nie zrozumiesz there are (certain) things that you’ll never understand

- nie ma co płakać/gadać it’s no use crying/talking (about it)

- nie ma co żałować (there’s) no need to be sorry

- nie ma co a. czego żałować it’s no great loss

- nie ma czemu się dziwić, że… it’s no surprise a. wonder that…

- nie ma o co się kłócić there’s nothing to quarrel about

- nie ma czym się martwić/czego się bać there’s nothing to worry about/to be afraid of

- nie ma z czego być dumnym (it’s) nothing to be proud of

- nie ma z czego się cieszyć/śmiać there’s nothing to rejoice/to laugh about

- „dziękuję za podwiezienie” – „nie ma za co” ‘thanks for the lift’ – ‘don’t mention it’ a. ‘you’re welcome‘

- „przepraszam, że panu przerwałem” – „nie ma za co” ‘sorry I interrupted you’ – ‘that’s all right’

- już cię/was nie ma! off with you!

- być w pracy/szkole to be at work/at school

- być w teatrze/na koncercie to be at the theatre/at a concert

- teraz wychodzę, ale będę w domu o piątej I’m going out now, but I’ll be home at five

- dzisiaj nie ma go w biurze he’s not in the office today

- w pokoju nikogo nie ma/nie było there is/was no-one in the room

- jest już piąta, a jego jak nie ma, tak nie ma it’s already five, and he’s still not here a. there’s still no trace of him

- „czy jest Robert?” – „nie, nie ma go, jest jeszcze w szkole” ‘is Robert in?’ – ‘no, he’s not, he’s still at school’

- „są jeszcze bilety na ostatni seans?” – „niestety, już nie ma” ‘do you still have tickets for the last showing?’ – ‘sorry, all sold out’

- czy będziesz jutro w domu? ‘will you be at home a. in home tomorrow?’

- kiedy (ona) będzie znowu w Warszawie? when will she be in Warsaw again?

- byłem wczoraj u Roberta/u babci I was at Robert’s/granny’s yesterday, I went to see Robert/granny yesterday

- był przy narodzinach swojej córki he was present at the birth of his daughter

- nigdy nie byłem w Rosji I’ve never been to Russia

- „skąd jesteś?” – „(jestem) z Krakowa/Polski” ‘where are you from?’ – ‘(I’m) from Cracow/Poland’

- „gdzie jesteś?” – „tutaj!” ‘where are you?’ – ‘(I’m) here!’

- „jestem!” (przy odczytywaniu listy) ‘here!’, ‘present’

- będąc w Londynie, odwiedziłem Annę when a. while I was in London I went to see Anna

- biblioteka jest w budynku głównym the library is in the main building

- w jednym pudełku jest dziesięć bateryjek there are ten batteries in a packet

- w domu nie było nic do jedzenia there was nothing to eat at home a. in the house

- co jest w tym pudle? what’s in this box?

- gdzie jest moja książka/najbliższa apteka? where’s my book/the nearest chemist’s?

- co jest dzisiaj na lunch? what’s for lunch today?

- wczoraj na kolację był dorsz there was cod for dinner yesterday

- „dużo masz tych ziemniaków?” – „oj, będzie” pot. ‘got a lot of those spuds?’ – ‘loads’ pot.

- będzie, będzie, więcej się nie zmieści pot. that’s plenty a. that’ll do, there’s no room for any more

- jest godzina druga po południu it’s two in the afternoon a. two p.m.

- nie ma jeszcze szóstej rano it’s not yet six a.m.

- zanim dotrzemy do domu, będzie ósma wieczorem/północ it’ll be eight p.m./midnight by the time we reach home

- był maj it was in May

- to było w grudniu 1999 it was in December 1999

- to było dawno, dawno temu this was a long, long time ago

- jest piękny ranek it’s a fine morning

- jest mroźno/upalnie it’s nippy/hot

- wczoraj był deszcz/mróz it was raining/freezing yesterday

- ciekawe, czy jutro będzie pogoda I wonder if it’s going to be fine tomorrow

- nie pamiętam dokładnie, to było dość dawno temu I can’t really remember, it was some time ago

- z niego jeszcze coś będzie he’ll turn out all right

- co z niego będzie? how will he turn out?, what will become of him?

- będzie z niego dobry pracownik he’ll be a good worker

- kuchmistrz to z ciebie nie będzie you’ll never make a chef

- z tych kwiatów nic już nie będzie these flowers/plants have had it pot.

- z naszych planów/wakacji nic nie będzie nothing will come of our plans/holidays

- nic z tego nie będzie it’s hopeless

- nic dobrego z tego nie będzie nothing good will come of it

- tyle pracy i nic z tego nie ma (he’s done) so much work and nothing to show for it

- koncert/egzamin jest jutro the concert/exam is tomorrow

- zebranie było w sali konferencyjnej the meeting was (held) in the conference room

- jutro nie będzie a. nie ma lekcji there are no classes tomorrow

- był do ciebie telefon there was a phone call for you

- czy były do mnie jakieś telefony? has anyone called me?

- był wypadek w kopalni there was an accident in the mine

- co będzie, jeśli nie zdasz egzaminu? what’s going to happen if you fail the exam?

- co będzie, jeśli ktoś nas zobaczy? supposing a. what if someone sees us?

- nie martw się, wszystko będzie dobrze don’t worry, it’ll be a. it’s going to be fine

- w życiu bywa rozmaicie you never know what life may bring

- opowiedziałem jej wszystko, tak jak było I told her everything just as it happened

- co ci/jej jest? what’s the matter with you/her?

- coś mi/jemu jest something’s the matter with me/him

- czy jemu coś jest? is anything the matter with him?

- nic mu nie będzie, to tylko przeziębienie he’ll be fine, it’s only a cold

- być na weselu/zebraniu to be at a wedding/meeting

- wczoraj byliśmy na przyjęciu we were at a reception yesterday

- być w liceum/na uniwersytecie to be at secondary school/at university

- być na studiach to be a student a. at college

- być na prawie/medycynie to study law/medicine

- był na trzecim roku anglistyki he was in his third year in the English department

- być na kursie komputerowym to be on a computer course

- być na wojnie to go to war

- być pierwszym/drugim to be the first/second to arrive

- był na mecie trzeci he came third

- czy był już listonosz? has the postman been a. come yet?

- być pod urokiem/wrażeniem kogoś/czegoś to be charmed/impressed by sb/sth

- być pod wpływem kogoś/czegoś to be under the influence of sb/sth

- prowadzić samochód, będąc pod wpływem alkoholu to drive while under the influence of alcohol

- być w ciąży to be pregnant

- być w dobrym/złym humorze to be in a good/bad mood

- nie być w nastroju do zabawy not to feel like going out a. partying

- być w doskonałej formie to be in excellent form a. in fine fettle

- być w strachu to be scared

- być w rozpaczy to be in despair

- bądźmy dobrej myśli let’s hope for the best

- jestem przed obiadem I haven’t had my lunch yet

- jestem już po śniadaniu I’ve already had breakfast

- był siedem lat po studiach he had graduated seven years earlier

- być po kielichu/po paru kieliszkach pot. to have had a drop/a few euf.

- być na diecie to be on a diet

- być na kaszce a. kleiku to be on a diet of gruel

- być na emeryturze/rencie to be on a pension

- sukienka jest do kolan the dress is knee-length

- wody było do kostek the water was ankle-deep

- firanka była do połowy okna the net curtain reached halfway down the window

- chwila nieuwagi i było po wazonie one unguarded moment and the vase was smashed to pieces

- jest już po nim/nas! it’s curtains for him/us! pot.

- jeszcze chwila i byłoby po mnie another instant and it would have been curtains for me a. would have been all up with me pot.

- być nauczycielem/malarzem to be a teacher/painter

- kiedy dorosnę, będę aktorem when I grow up, I’ll be an actor

- być Polakiem/Duńczykiem to be Polish/Danish

- borsuk jest drapieżnikiem the badger is a predator

- nie bądź dzieckiem! don’t be childish a. such a child!

- jestem Anna Kowalska I’m Anna Kowalska

- „cześć, to ty jesteś Robert?” – „nie, jestem Adam” ‘hi, are you Robert? a. you’re Robert, are you?’ – ‘no, I’m Adam’

- co to jest – ma cztery nogi i robi „miau”? what (is it that) has four legs and says ‘miaow’?

- była wysoka/niska she was tall/short

- jest autorką cenioną przez wszystkich she’s an author appreciated by all a. everybody

- mój dziadek był podobno bardzo przystojnym mężczyzną my grandfather is said to have been a very handsome man

- wciąż jest taka, jaką była za młodu she’s still her old self

- kwiaty były żółte i czerwone the flowers were yellow and red

- pizza była całkiem dobra the pizza was quite good

- pojemnik był z drewna/plastiku the container was made of wood/plastic

- z tych listewek byłby ładny latawiec these slats could make a fine kite

- wszystko to były jedynie domysły it was all only conjecture

- czyj jest ten samochód? whose car is this?, who does this car belong to?

- ta książka jest jej/Adama this book is hers/Adam’s, this is her/Adam’s book

- żona była dla niego wszystkim his wife was everything to him

- nie naśladuj innych, bądź sobą don’t imitate others, be yourself

- ta zupa jest zimna this soup is cold

- Maria jest niewidoma Maria is blind

- jesteś głodny? are you hungry?

- Robert jest żonaty/rozwiedziony Robert is married/divorced

- są małżeństwem od dziesięciu lat they’ve been married for ten years

- bądź dla niej miły be nice to her

- bądź tak dobry a. uprzejmy would you mind

- bądź tak miły i otwórz okno would you mind opening the window?

- czy byłaby pani uprzejma podać mi sól would you be kind enough a. would you be so kind as to pass me the salt?

- nie bądź głupi! don’t be a fool!

- cicho bądź! be quiet!

- być w kapeluszu/kaloszach/spodniach to be wearing a hat/rubber boots/trousers

- była w zielonym żakiecie/czarnym berecie she was wearing a green jacket/black beret, she had a green jacket/black beret on

- być za kimś/czymś (opowiadać się) to support sb/sth, to be for sb/sth

- byłem za tym, żeby nikomu nic nie mówić I was for not telling anyone anything

- dwa razy dwa jest cztery two times two is four

- ściany pokoju były pomalowane na różowo the walls of the room were painted pink

- dzieci, które są maltretowane przez rodziców children who are abused by their parents

- tak jest napisane w gazecie that’s what it says in the paper

- samochód będzie naprawiony jutro the car will be repaired by tomorrow

- to musi być zrobione do czwartku this must be done by Thursday

- sukienka była uszyta z czarnej wełenki the dress was made of black wool

- będzie pamiętał a. pamiętać tę scenę przez cały życie he will remember this scene all his life

- będziemy długo go wspominali a. wspominać we shall a. will long remember him

- co by się było stało, gdyby nie jego pomoc what would have happened if it hadn’t been for his help

- byłaby spadła ze schodów (omal nie) she almost fell down the stairs

- byłbym zapomniał! zabierz ze sobą śpiwór I almost a. nearly forgot! take a sleeping bag with you

- jest dopiero wpół do ósmej it’s only half past seven

- nie było co jeść there was nothing to eat

- za ciepło będzie ci w tym swetrze you’ll be too hot in this jumper

- byłoby przyjemnie zjeść razem obiad it would be nice to have lunch together

- wychodzić po zmierzchu było niebezpiecznie it was dangerous going out after dark

- nie kupić tego mieszkania będzie niewybaczalnym błędem not to buy that a. the flat would be an inexcusable mistake

- z chorym było źle/coraz gorzej the patient was bad/getting worse

- z dziadkiem jest nienajlepiej grandfather is poorly

- wszystko będzie na niego he’ll get all the blame

- żeby nie było na mnie I don’t want to get the blame

- na imię było jej Maria her name was Maria

- było dobrze po północy it was well after midnight

- będzie z godzinę/trzy lata temu an hour or so/some three years ago

- będzie kwadrans jak wyszedł he must have left fifteen minutes or so ago, it’s been fifteen minutes or so since he left

- do najbliższego sklepu będzie ze trzy kilometry it’s a good three kilometres to the nearest shop

- nie ma tu gdzie usiąść there’s nowhere here to sit

- w tym mieście na ma dokąd pójść wieczorem there’s nowhere to go at night in this town

- nie ma komu posprzątać/zrobić zakupy there’s no-one to clean/to do shopping

- nie ma z kim się bawić there’s no-one to play with

- trzeba było coś z tym zrobić something had to be done about it

- trzeba było od razu tak mówić why didn’t you say so in the first place?

- czytać można było tylko przy świecach one could read only by candlelight

- jest gorzej niż można było przypuszczać it’s worse than might have been expected

■ bądź zdrów! (pożegnanie) goodbye!, take care!

- być bez forsy/przy forsie pot. to be penniless/flush pot.

- być do niczego (bezużyteczny) [osoba, przedmiot] to be useless a. no good; (chory, słaby) [osoba] to be poorly a. out of sorts

- być może perhaps, maybe

- być może nam się uda perhaps we’ll succeed

- być może a. może być, że… it may happen that…

- być niczym [osoba] to be a nobody

- znałem ją, kiedy jeszcze była nikim I knew her when she was still a nobody

- być przy nadziei a. być w poważnym a. odmiennym a. błogosławionym stanie książk. to be in an interesting condition a. in the family way przest.; to have a bun in the oven euf., pot.

- było nie było (tak czy owak) when all’s said and done, after all; (niech się dzieje co chce) come what may, be that as it may

- było nie było, to już ćwierć wieku od naszego ślubu when all’s said and done a. after all, it’s twenty-five years since we got married

- było nie było, idę pogadać z szefem o podwyżce come what may, I’m going to the boss to talk about a rise

- było siedzieć w domu/nie pożyczać mu pieniędzy pot. serves you right, you should have stayed at home/shouldn’t have lent him money

- było nic mu nie mówić you should have told him nothing

- co będzie, to będzie whatever will be, will be

- co było, to było let bygones be bygones

- co jest? pot. what’s up? pot.

- co jest, do jasnej cholery? dlaczego nikt nie otwiera? what the hell’s going on? – why doesn’t anyone open the door? pot.

- co jest? przyjacielowi paru groszy żałujesz? what’s wrong? – can’t spare a friend a few pence? pot.

- coś w tym jest a. coś w tym musi być there must be something in it

- coś w tym musi być, że wszyscy dyrektorzy będą na tym zebraniu there must be something in it, if all the directors are going to the meeting

- jakoś to będzie things’ll a. it’ll work out somehow pot.

- nie ma co a. rady oh well

- nie ma co, trzeba brać się do roboty oh well, time to do some work

- nie ma co! well, well!

- mieszkanie, nie ma co, widne i ustawne well, well, not a bad flat, airy and well laid out

- ładnie się spisałeś, nie ma co! iron. well, well, you’ve done it now, haven’t you!

- nie ma (to) jak kuchnia domowa/kieliszek zimnej wódki nothing beats a. you can’t beat home cooking/a glass of cold vodka

- nie ma (to) jak muzyka klasyczna give me classical music every time

- nie ma to jak wakacje! there’s nothing like a holiday!

- nie może być! (niedowierzanie) I don’t believe it!, you don’t say!

- niech będzie! oh well!

- niech ci/wam będzie! have it your own way!

- niech mu/jej będzie! let him/her have his/her own way!

- niech tak będzie! (zgoda) so be it!

- tak jest! (owszem) (that’s) right!

- „to jest pańskie ostatnie słowo” – „tak jest, ostatnie” ‘is that your final word?’ – ‘yes, it is’, ‘that’s right’

- tak jest, panie pułkowniku/generale! Wojsk. yes, sir!

- to jest książk. that is, that is to say

- główne gałęzie przemysłu, to jest górnictwo i hutnictwo the main branches of industry, that is (to say) mining and metallurgy

* * *

* * *

jestem jesteś są; będę będziesz bądź

1. (= znajdować się w jakimś stanie l. miejscu) be; (= istnieć) exist, be there; być na diecie be on a diet; być na emeryturze be retired; jestem po robocie I'm finished l. done with work (for today); pewnego razu był sobie król... once upon a time there lived a king...; w ogrodzie były róże there were roses in the garden; w Galaktyce są miliardy gwiazd there are billions of stars in the Galaxy; ile ich jest? how many of them are there?; być w kinie be at the theater; być na wycieczce be on a trip; być w Warszawie be in Warsaw; być u babci na wsi be at grandma's house in the country; być z kimś sam na sam be one on one with sb; od świtu jestem na nogach I have been on my feet all day; Ewa jest na ostatnich nogach Eva is ready to drop l. dead on her feet; jesteś na drodze do zawału you are on the road to a heart attack; wszystko jest na swoim miejscu everything is in its place; to było nie na miejscu that was out of line; być na ustach całego miasteczka be on the lips of everyone in town; być jedną nogą na tamtym świecie have one foot in the grave; co dzisiaj będzie na obiad? what's for supper today?; wszystko jest pod ręką we have everything right at hand; być u steru przen. be at the wheel; no to jestem w domu (= zrozumiałem) that hits home; być w latach l. w leciech be up in one's years; być w sile wieku be in one's prime; być w opałach be in a bind; teraz wszystko jest w twoich rękach now everything is in your hands l. up to you; być w siódmym niebie be in seventh heaven; być w swoim żywiole be in one's element; być na zebraniu be at a meeting; być na wojnie be (fighting) in a war; być na studiach be at college; być na anglistyce be in the English Department; nigdy nie byłem w Chicago I've never been to Chicago; Adam jest pod pantoflem swojej żony Adam is henpecked; być nie w sosie be in a bad mood; jest gaz i woda we have gas and water; jestem takiego samego zdania I'm of the same opinion; jestem dobrej myśli I'm hoping for the best; jest mi u ciebie tak dobrze I feel so good at your place; jest mi głupio I feel stupid; to jest do niczego it's no good; być górą be on top; to nie jest czas po temu this is not the time for that; to nie jest mi na rękę this is inconvenient (for me); to nie jest po mojej myśli that's not what I intended l. what I had in mind; jestem pod wrażeniem I'm impressed; jestem bez pieniędzy I'm broke; jestem w ciąży I'm pregnant; Ewa jest przy nadziei przest. Eva is in the family way; jestem na służbie I'm on duty; byliśmy na spacerze we were taking a walk; dobrze wiesz, że jesteś na mojej łasce you know fully well that you're at my mercy; czy jesteś w stanie mnie zrozumieć? are you able to understand me?; jestem w dobrym humorze I'm in a good mood; byliśmy w kłopocie, co zrobić z... we couldn't figure out what to do with...; Ewa przez moment była w rozterce for a moment Ewa was in a dilemma; Ewa jest z Adamem w przyjaźni Ewa is friends with Adam; po czyjej jesteś stronie? whose side are you on?; Adam jest w porządku Adam is OK l. alright; to nie jest w moim guście that's not my style; jestem na bakier z gramatyką I haven't a clue about grammar; z teściową jestem na złej stopie I'm on bad terms with my mother-in-law; z prezesem jestem na ty I'm on a first name basis with the president; jestem za reformą I'm for the reform; oni są z sobą za pan brat they are on familiar terms; jestem z Ewą po słowie przest. I'm engaged to Eve.

2. ( część orzeczenia imiennego) jestem studentem I am a student; byłam piosenkarką I was a singer; będę generałem I will be a general; ta dziewczyna jest ładna that girl is pretty; samochód jest ojca that's father's car; ten długopis nie jest mój this pen isn't mine; bądź zdrów! get well!; jesteś dla mnie niczym! you mean nothing to me; on nie był sobą he wasn't himself; dwa razy dwa jest cztery two plus two is l. equals four.

3. ( w zdaniach bezosobowych) (= zdarzać się) jest piękny dzień it's a beautiful day; był kwiecień it was April; było to dość dawno it was l. happened quite a long time ago; był do ciebie telefon you had a call; było już późno it was getting late; nie ma co jeść there's nothing to eat; będzie z godzinę temu, jak... it's been an hour since...; a co będzie ze mną? what will happen to me?; ciekaw jestem, co z niego będzie I'm curious (about) what will become of him; jeżeli tak jest if it is so; być może maybe, perhaps; co będzie, to będzie come what may; co było, to było let bygones be bygones; jakoś to (w końcu) będzie thing's will turn out fine (in the end); co ci jest? what's wrong l. the matter with you?; z tej mąki nie będzie chleba it's hopeless; nie może być that's impossible; jest już po nim it's too late for him; he's done for; he's a goner l. a has-been; co było, a nie jest, nie pisze się w rejestr what's done is done; tak jest! exactly!, precisely!, that's right; wojsk. yes, sir!; to jest (= czyli) that is; było nie było whatever happens; no matter what (happens).

czasownik posiłkowy

1. tylko będę będziesz itd. ( w formach czasu przyszłego) will (be); będę pamiętał o tym I'll remember that; dzieci będą w ogrodzie the kids will be in the garden; będziemy śpiewać kolędy we're going to sing carols.

2. ( w formach strony biernej) dom był sprzedany za... the house was sold for...; jesteś obserwowany you are being watched; droga jest już naprawiona the road has been repaired.